Skip to content
Call 0248506613 Whatsapp 0208930787

Fante 2015 Past Questions (Paper 2)

June 2015
GHANAIAN LANGUAGE & CULTURE: FANTE 2
ESSAY
1 hour

PART I
COMPOSITION

1. Fa asεm a ᴐ ka do yi mu mu kor, na fa akasafua ᴐha eduonum 150 kyerεw ho asεm
(a) Ana ohia dε awofo bεkyerε mbofra dza ᴐwᴐ dε wᴐhwε wᴐ tεlεbihyεn do? kyerε wo siantsir
(b) Kyerεw adaaso bi esoe a w’enyi tsewee no ᴐyεε wo enyigye
(c) Kyrε ndzεmba anan a ᴐdze lᴐre akwanhyia ban a kyerε akwan ahorow anan a yebotum ayε dze esiw ano.
(d) Ebεn edwuma na daakye ebεyε?
(e) Kyerε siantsir a ebεyε dεm edwuma no

PART II
COMPREHENSION

2. Kenkan asεm a ᴐka do yi, na yiyi nsεmbisa a ᴐwᴐ ase no nyinaa ano.

Paserewyinyi bi kᴐr sikanyi hᴐ kεfεεm ngyeraase eduanan awᴐtwe dε ᴐdze rikedzi dwuma bi wᴐ ne fie. Nda kakra ekyir no oaserwyinyi yi kᴐtᴐᴐ ngyeraase bi a ᴐtse dε dza ᴐkεfεmee no pεpεεpεr dze kaa dza ᴐkεfεεm ahyεse no nyinaa ho kεmaa no wura. Sikanyi no no ho dwurauuw no na obiara paserewyinyi dza ᴐrepε akyerε. Paserwyinyi no buaa no dε, mo wura ᴐnnyε biribiara. Nigyeraase no a mebεfεmee no awo na ᴐwᴐ dε medze ne nyinaa brε wo sikanyin no gyee gyeree ngyeraase no a ᴐanndwen ho hwee. Mber kakra twaa mu no dwumadze fofor bi so kᴐr do wᴐ paserewyinyi no ne fie. ᴐkᴐr sikanyi no hᴐ bio dε ᴐresan akεfεm ngyeraase no bio. Nyεnko dzifodzipεnyi yi dze ngyeraase a ᴐwᴐ ne fie nyinaa maa paserewyinyi no a n’adwen nye dε obenya ngyeraase pii asen dza ᴐdze baa ahyεse no.

Dwumadze no kᴐr newiei no, paserewyinyi no dze su dzendzen ne nsa hwee no koko kᴐr sikanyi no ne fie. Wobisaa no dza esi na obuaa dε ngyeraase no a ᴐbεfεmee no nyinaa ewuwu.
Sikanyi no kaa kyerεε pasrewyinyi no dε mma ᴐmmfa nssεm nndzi agor na ᴐmfa ngyraase a ᴐbεfεme no nyina mbra. Naa so paserwyinyi no gyina bea a ogyinae noara.
Osikanyi no kᴐr tsεmbuafo hᴐ dε ondzi n’asεm mma no. Obisaa no no paserwyinyi no kaa dza onyim wᴐ asεm no ho yεε tsεmbuafo no serw, na nᴐ atsεmbu mu no ᴐtwee sikanyi no n’aso faa n’edzifodzipε ho na obuu paserwyinyi no bem, na ᴐkaa dε sε ngyeraase tum wowo a nna wobotum so ewuwu, ᴐnntse dεm a?

(a) Paserwyinyi no kεfεε ngyeraase no dε ᴐdze rekε yε dεn?
(b) Ngyeraase ahen na sikanyi no dzii ka adze maa paserwyinyi no?
(c) Ngyeraase ahen na paserwyinyi no sanee dze kεmaa sikanyi no?
(d) Ebεnadze ntsi na sikanyi no dze nhyeraase a ᴐwᴐ nyinaa maa paserewyinyi no ber a ᴐkᴐr ne nkyεn mpεn ebien no?
(e) Ebεnadze na ᴐ gyee pasewyinyi no su ber ᴐrokᴐ sikanyi no ne fie?
(f) Nyεnko dzifodzepεnyi. Ase aye dεn wᴐ akenkansεm no mu?
(g) Gyinaa bea a ogyinea. Ase nye dεn wᴐ akenkansεm no mu?
(h) Asotwe bεn na tsεmbuafo no dze maa sikanyi no?
(i) Esuadze bεn na esua efi akenkansεm yi mu?
(j) Fa nkasafua a ᴐ mmbor esuon to asεm yi dzin

PART III
LEXIS AND STRUↃTURE

3. Yiyi nsεmbisa ᴐwᴐ ᴐfa ha nyinaa ano
Kyerε nsεmtᴐ wa odzidzi do yi kᴐ oho kabea mu
(a) Kofi bᴐkᴐ skuul ᴐkyena
(b) Mbasiafo yε ewimbir edziban
(c) Kodwo kan nokwar
(d) Yεrokwehwε hεn anyεnkofo
(e) Mbowadoma nyinara hyiaa dua no ase
Kyerεw dzin-tamsi a ᴐ wᴐ nsεntᴐ w yi kor biara mu
(f) ᴐtoow anansesεm tsiabaa bi kyerεε hεn
(g) Wᴐ noom kooko hyehyeehyew no ntsεntsεm
(h) Nammon no hyε fregye no mu
(i) Mbofra no noom ekutu dεεdεw no
(j) Megye dzidε mbanyibasiaba no yε mbofra pa

Kyerεw nsεntᴐ w yin a fa kasa mpaapaaudze a ᴐfta toto ho
(k) Wᴐ woo Kofi fida
(l) Dabεn na mubohu wo bio
(m) Wᴐ bᴐ ᴐ mpaa dε, Ewuradze hu hεn mbᴐ bᴐr
(n) ᴐ wᴐ pεn pεnser na rula
(o) Hei gyina
Kyerε nkasafua-kuw bia a woetwwa ase wᴐ nsεntᴐ w kor biara mu
(p) Kofi tᴐᴐ mbuukuu
(q) Ante Amba no kun no nye yi
(r) Mekasaa dedeede wᴐ nhyiamu no ase
(s) Kyerεkyerεnyi no dze mbuukuu no maa hᴐn
(t) Abowa tantan bi nye yi

 

END OF PAPER 2

This Post Has 0 Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Cart
Back To Top
Shopping cart0
There are no products in the cart!
Continue shopping
0